Najprostszą metodą do oceny stanu odżywienia jest wywiad oraz badanie ogólnolekarskie. Jest to wstępna i szybka ocena stanu zdrowia lub istnienia choroby osoby badanej. Na tym etapie badania dowiadujemy się o sytuacji społeczno-ekonomicznej, aktualnej sytuacji zdrowotnej, o przebytych chorobach oraz poznajemy historię żywienia pacjenta. Takie badanie może zostać przeprowadzone na podstawie odpowiednich kwestionariuszy lub podczas wizyty u lekarza.
Badanie ogólnolekarskie polega na szczegółowych oględzinach zewnętrznych powierzchni ciała: włosów, twarzy, oczu, warg, języka, zębów, dziąseł, skóry, paznokci, szyi. Prawidłowo wykonane badania powinny wykryć ewentualne kliniczne objawy niedoborów żywieniowych. W badaniach ogólnolekarskich często można wykazać objawy niedoborów żywieniowych.
Metody antropometryczne, opierają się na zasadzie, że organizm jest zbudowany z dwóch elementów. Jest to tłuszcz oraz pozostała reszta, czyli beztłuszczowa masa ciała. Oszacowanie tych dwóch składników ma kluczowe znaczenie w ocenie stanu odżywienia.
Oceny zawartości tłuszczu w ciele najczęściej dokonuje się za pomocą pomiarów fałdów skórno-tłuszczowych w rozmaitych miejscach ciała, np. nad mięśniem dwugłowym ramienia (biceps), nad mięśniem trójgłowym ramienia (triceps), pod dolnym kątem łopatki i nad talerzem biodrowym w płaszczyźnie środkowo-pachowej. Przyjmuje się, że pomiary grubości fałdów skórno-tłuszczowych w zasadzie pozwalają wykrywać znaczące zmiany zawartości tłuszczu w organizmie człowieka, sięgające powyżej 1kg tłuszczu ogółem.2 Wyniki pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych mogą być wykorzystywane do oszacowania gęstości całkowitej ciała. Na podstawie gęstości ciała z kolei wylicza się za pomocą wyznaczonych empirycznie równań regresji: zawartość tłuszczu całkowitego w organizmie lub beztłuszczową masę ciała, które to parametry wyraża się w procentach masy ciała lub w kilogramach.
Badania antropometryczne są najczęściej stosowane w celu ustalenia:
- Przeciętnej wysokości, masy ciała lub innych wymiarów potrzebnych w zdefiniowanej grupie lub populacji;
- Wyróżnienia jednostek niedożywionych lub przekarmionych;
- Wielkości i typu otłuszczenia oraz stopnia ryzyka rozwoju niektórych schorzeń i odchyleń od prawidłowego stanu zdrowia;
- Stopnia ryzyka niedożywienia oraz ocenić zmiany stanu odżywienia w czasie;
- Zweryfikowania historii żywienia społeczeństwa w odległej przeszłości.
Badania biochemiczne są zwykle wykonywane w celu potwierdzenia diagnozy klinicznej. Zazwyczaj są uzupełnieniem innych metod oceny stanu odżywienia. W badaniach biochemicznych stanu odżywienia wykorzystuje się testy trzech kategorii, które informują o:
-
zawartości składników odżywczych w płynach ustrojowych lub tkankach (np. w całej krwi lub jej frakcjach, w moczu, włosach, ślinie, paznokciach)
-
poziomie wydalania składnika odżywczego lub jego metabolizmu w mocz
-
funkcjonalnych konsekwencjach niedoboru poszczególnych składników odżywczych.
